B. PUCEK: Non-fungible token.

B. PUCEK: Zależy, gdzie zastosowane…

B. PUCEK: Jak w tym cytacie z… to chyba amerykański dziennikarz Mencken mówił, że na każdy złożony problem istnieje odpowiedź, która jest jasna, prosta i błędna.

B. PUCEK: Jeżeli każdego dnia, w zasadzie miliardy zdjęć, piosenek, filmów, multimediów są udostępniane w mediach społecznościowych – kiedy te pliki udostępniamy, kopia tych plików jest pobierana z naszego urządzenia – czy to telefon, czy komputer – i wklejana na serwer platformy, która dystrybuuje. To może być Facebook, Twitter, YouTube TikTok, generalnie rzecz biorąc tego typu platformy. Więc mamy mnóstwo cyfrowych rzeczy i treści, ale tak naprawdę nie jesteśmy ich właścicielami. Czyli to się może wydawać łatwe jako proces – po prostu wrzucamy zdjęcia ze swojego telefonu – ale w warunkach korzystania z usług tych serwisów, w zasadzie w większości przypadków zbywamy prawo do bycia właścicielem tych treści.

B. PUCEK: Prawo do tego zdjęcia, oczywiście – jeżeli ktoś je zrobił, zachowuje prawo do tego zdjęcia. Trzeba pamiętać, że wrzucenie tego zdjęcia online dzisiaj, oznacza również, że kiedy ten plik jest przesyłany, jego własność też jest dzielona z platformą. Ponieważ ta platforma może wyświetlać reklamy przy tym zdjęciu i tak naprawdę monetyzuje się, korzystając z okazji, że to zdjęcie buduje zaangażowanie, przyciąga oko… I możemy mówić w tym kontekście zarówno o zdjęciach, ale tymi plikami może być muzyka, może być film. Tak naprawdę najprostszym sposobem myślenia o tym, co to jest NFT – to są pliki, które żyją na tzw. blockchainie, czyli zdecentralizowanym rejestrze, dzięki którym możemy wiedzieć, zweryfikować i przypisać własność danej treści do jego autora. I te NFT możemy rozumieć jako takie unikalne aktywa cyfrowe, które mogą występować w wielu branżach. Czyli od sztuki, ale też wirtualne nieruchomości, kolekcjonerka, sport, gry, w zasadzie można powiedzieć, że to jest każdy rodzaj mediów, który może być w jakikolwiek sposób stworzony, może być przekształcony w tzw. NFT. Sztuka, karty handlowe, GIF-y, klipy wideo, Tweety, artykuł – w zasadzie cokolwiek.

B. PUCEK: Czyli może zostać stokenizowany, czyli to NFT de facto jest stokenizowanym aktywem, które można kupować, sprzedawać i handlować nim za pomocą np. kryptowalut. Czyli te tokeny niezbywalne, NFT – one umożliwiają twórcom zachowanie własności ich treści bez ograniczania rozprzestrzenia się plików w internecie. Bo dzisiaj ta treść może być rozprzestrzeniona w wielu miejscach, ale my tracimy nad nią np. własność. I w rezultacie te NFT mają po prostu potencjał do odwrócenia modelu własności w mediach, oferując twórcom i odbiorcom i tym, którzy wytwarzają te treści, własność i dzielenie się zyskiem z tego typu treści.

B. PUCEK: Oczywiście. Ta osoba, która np. kupi od ciebie i uzna, że ma on większą wartość, więc kupi o jeszcze większej wartości, kolejna osoba może stwierdzić: To zdjęcie ma jeszcze większą wartość, albo ma mniejszą wartość, wtedy sprzedajesz np. ze stratą. Ale może się też okazać, że każda następna osoba, która kupuje, zwiększa wartość twojego NFT, twojego dobra cyfrowego i nagle się okazuje, że ty jako pierwotny autor tego dzieła, za każdym razem masz możliwość zarabiania.

B. PUCEK: Pod warunkiem, że większość tych organizacji w dniu dzisiejszym, o których mówimy w świecie niecyfrowym – w cyfrowym zresztą też – są pośrednikami. To, co się dzieje w przypadku NFT czy generalnie rzecz biorąc wokół blockchaina i ruchów związanych z decentralizacją internetu, to eliminacja pośredników. Czyli ta transakcja odbywa się bezpośrednio pomiędzy mną a tobą np. rejestr tej transakcji jest zapisany w blockchainie, ale nie potrzebujemy do tego pośredników.

B. PUCEK: W tej chwili są serwisy, które pozwalają przekształcić dane dobro cyfrowe w NFT i oczywiście są również serwisy, które są przysłowiowymi galeriami, na których to NFT można wystawiać albo domami aukcyjnym, czyli miejscami, na których można licytować tego typu dobra. Oczywiście, musimy też uwzględnić fakt, że dzisiaj na fali popularności NFT, większość z tych dóbr cyfrowych, które tam są wystawiane, w zasadzie można powiedzieć, że nie mają zbyt wysokiej wartości, natomiast na fali popularności tego ruchu po prostu zyskują.

B. PUCEK: Ogromny.

B. PUCEK: Spójrzmy na to z dwóch stron. Pierwsza, to jest: czy posiadanie sztuki cyfrowej ma jakąkolwiek wartość?

B. PUCEK: Powszechna krytyka dla tego argumentu jest następująca: jeżeli przedmiot czy też sztuka cyfrowa albo przedmioty cyfrowe, przedmioty kolekcjonerskie, mogą być kopiowane, nie mają one żadnej wartości. To jest najpowszechniejsza krytyka, jeżeli chodzi o NFT. Ale jeżeli pomyślisz np. o obrazach i pomyślisz o kopiach obrazów, które też występują, to ten sam argument można w zasadzie powiedzieć do każdego rodzaju sztuki. Różnica ze sztuką cyfrową jest taka, że skopiowanie obrazka jest dużo łatwiejsze niż skopiowanie obrazu. Ale wartość przypisana do danego dzieła sztuki, do oryginalnej wersji, której jesteś właścicielem, będzie bardzo podobna albo może być bardzo podobna, jak do innych bardziej fizycznych dzieł sztuki, które możesz kupić. Teraz: im więcej tych plików, tych dóbr cyfrowych jest udostępnianych i oglądanych w sieci, tym większą wartość kulturową one mogą zyskiwać. Czyli jeżeli pomyślimy o tym jak o masowej produkcji plakatów albo koszulek z np. z twoją podobizną – wraz z rosnącym rozgłosem o Jarku, koncepcja posiadania koszulki z twoją podobizną albo podobizną kogokolwiek znanego, będzie się zwiększać i może być też wyznacznikiem statusu społecznego. Czyli posiadanie określonego dobra, określonego obrazu, określonego dobra cyfrowego również, może też być wyznacznikiem pewnego rodzaju statusu społecznego. Może być również rodzajem inwestycji, czyli zwiększać swoją wartość jaką można uzyskać po sprzedaży później takiego dzieła – oczywiście, jeżeli jego aparycja, jeżeli jego popularność, jeżeli jego odbiór wśród danej grupy docelowej będzie atrakcyjny. Więc te NFT też umożliwiają kolekcjonerom czerpanie większych korzyści z takiego dobra, z tą zaletą, że ich kolekcja może być swobodnie udostępniana. Czyli jeśli porównamy to do kolekcji np. obrazów – ponownie – to ta kolekcja obrazów może wisieć u nas w domu, bądź może być dostępna i udostępniona w muzeum. W przypadku dóbr cyfrowych, ta kolekcja może być dostępna wszędzie. Co więcej: można ją swobodnie powielać. Natomiast na koniec dnia jest pytanie: kto jest właścicielem tego dobra? Właścicielem tego dobra możesz być ty, jako twórca danego NFT albo jego właściciel.

B. PUCEK: Tak. I pytanie: kto dzisiaj weryfikuje, że dany obraz jest prawdziwy?

B. PUCEK: Pośrednik.

B. PUCEK: Pośredników.

B. PUCEK: To jest właśnie pytanie: czy jesteś w stanie… W przypadku NFT też bardzo ważny jest ten aspekt psychologiczny, czyli: czy jesteś w stanie uwierzyć, że dobro cyfrowe ma określoną wartość?

B. PUCEK: Część osób może powiedzieć: „Tak, wierzę w to”, czyli wierzę w to, że dobro wytworzone cyfrowo, może mieć tą samą albo większą wartość niż dobro wytworzone fizycznie.

B. PUCEK: Zobacz jakie są motywacje za posiadaniem jakiegokolwiek dobra sztuki, czy mówimy w formie cyfrowej, czy w formie fizycznej. Jednym z nich może być dreszczyk emocji związany z odkryciem nowego artysty. Czyli jesteś pierwszy, odkryłeś danego artystę, to może być grafik, to może być malarz, to może być piosenkarz, piosenkarka – mówimy tu o różnego rodzaju artystach. Drugie to jest: potencjalna wartość kulturowa danego dzieła, czy to fizycznego, czy cyfrowego. Czyli możesz stwierdzić: Pierwszy Tweet Jacka Dorseya kupiony jako NFT, może posiadać dużą wartość i wierzysz w tą wartość. Trzeci element, podobnie jak w przypadku dóbr fizycznych, to jest status społeczny, który może wynikać z posiadania czegoś unikalnego i kanonicznego. Czyli wiemy dzięki NFT, że jesteś właścicielem danego dobra cyfrowego i dzięki temu swój status społeczny, który wynika z tego posiadania, jest lepszy. Kolejna rzecz, to jest perspektywa osiągnięcia zysku poprzez odsprzedaż tego dzieła w późniejszym etapie. Jeżeli spojrzymy na to od tej strony, czyli od strony kolekcjonowania tych dóbr cyfrowych, to nie ma żadnej różnicy w podstawowych, najpopularniejszych motywacjach pomiędzy tym, dla których kolekcjonowałbyś fizyczny przedmiot czy fizyczne przedmioty, sztukę, a te dobra cyfrowe.

B. PUCEK: Podobnie jest w przypadku Top Shot, gdzie partnerem jest NBA. Czyli pewne uznane brandy, uznane marki – czy to są w domy aukcyjne, czy to są brandy, które działają w mediach – walidują określone rozwiązania, jeżeli chodzi o możliwość kupowania i tworzenia NFT. Oczywiście, to, o czym trzeba bardzo mocno pamiętać, że szczególnie dzisiaj, na fali popularności NFT, mamy również do czynienia z tym aspektem spekulacyjnym, dla którego wiele osób gromadzi NFT po to, żeby zarobić w możliwie krótkim czasie. Czyli do budowania tej wartości spekulacyjnej, podobnie zresztą jak na rynku kryptowalut przez ostatnie lata. Więc ten rynek NFT dzisiaj jest w początkowej fazie rozwoju i jest bardzo podatny na aspekt spekulowania. I to jest podobnie w przypadku kryptowalut, kiedyś również w przypadku sztuki. Natomiast im więcej osób uważa, że dane aktywo czy dane dobro cyfrowe może mieć wartość – nawet z subiektywnych powodów, bo to nie muszą być supermerytoryczne, naukowe dowody na istotność danego dobra cyfrowego – tym większą realną wartość może zazwyczaj osiągnąć na rynku.

B. PUCEK: W zasadzie każde dobro cyfrowe można zamienić w NFT, czyli można je stokenizować. To nie oznacza, że będzie miało wartość. Ta wartość – tak jak wspomniałem – może mieć szereg czynników, które budują wartość danego NFT. Natomiast to, gdzie NFT ma bardzo duży potencjał, zarówno od strony technologicznej, jak i od strony modelu biznesowego, wydają mi się 3 elementy. Pierwszy jest taki, że – jak wspomniałem – usuwa pośredników poszukujących zysku. Czyli ta logika blockchaina mówi, że gdy kupisz NFT, możesz je w pełni kontrolować, być właścicielem, dysponować. Podobnie, jak kupujesz inne rzeczy w prawdziwym świecie. Natomiast z tym wyjątkiem, że bardzo często korzystasz z usług pośredników i zazwyczaj ci pośrednicy to są ci, którzy zabierają część z pieniędzy, które albo wydajesz, albo które mógłbyś zarobić. Drugi argument, to jest: NFT i te dobra cyfrowe mogą w diametralny sposób zmienić tę ekonomię twórców – czyli coś, co się właśnie nazwą creators economy czy passion ekonomy – ponieważ umożliwia pewnego rodzaju granularny podział cen. Czyli w modelu opartym o reklamy, przychody są generowane mniej więcej równomiernie. Plus, oczywiście zawsze masz pośredników. W modelach reklamowych, niezależnie od poziomu entuzjazmu dla danej reklamy, płacisz taką samą stawkę. Słaba reklama, dobra reklama, wysokie zaangażowanie, niskie zaangażowanie – twoja stawka, którą płacisz za tę reklamę jest taka sama. Natomiast w przypadku tokenizowania, czy w przypadku NFT, ta stawka może być różna w zależności od wartości przypisanej np. przez twoich odbiorców, czytelników, słuchaczy – osoby, które generalnie rzecz biorąc doceniają tego typu treści, tego typu dobra. Trzeci powód, to będzie: w jaki sposób NFT pozwalają na zostanie właścicielem tego, co się wytworzy. Czyli możemy wziąć przykład dziennikarzy. Dziennikarz tworząc treść, będąc częścią redakcji, pomimo tego, że jest autorem danego artykułu, zarówno sposób monetyzacji i zarabiania na tym artykule – głównym beneficjentem tej pracy jest firma czy też wydawca, który dany artykuł opublikował. Dziennikarz otrzymuje wynagrodzenie – czy to będzie wierszówka czy wynagrodzenie – za swój artykuł bądź swoją miesięczną pensję. Czy ten artykuł będzie dobry, czy będzie słaby, czy będzie miał duży wpływ, czy będzie miał mały wpływ, – to wynagrodzenie będzie takie samo. W przypadku, kiedy istnieje możliwość zamiany danej treści w NFT i wynagradzania w stosunku do wartości, zmienia się cała ekonomika tego produktu.

B. PUCEK: Wyobraźmy sobie, że napisałeś fantastyczną książkę i ktoś chciałby kupić oryginalne wydanie, które zostało wydane na twojej stronie internetowej. Chciałby kupić to oryginalne wydanie, tak jakby chciał kupić pierwsze wydanie twojej fizycznej książki. Umożliwiałoby to przypisanie wartości do tego pierwszego wydania. Teraz: im więcej osób byłaby tym zainteresowana, im swoje dzieło byłoby bardziej popularne, tym większe prawdopodobieństwo, że na przysłowiowej aukcji, to twoje pierwsze wydanie cyfrowej książki, byłoby wycenione odpowiednio wysoko i mógłbyś partycypować również jako autor tego dzieła. No, nie partycypować, tylko być głównym beneficjentem ze sprzedaży tego pierwszego wydania.

B. PUCEK: Przy czym też musi pamiętać, że czasami… W tym przypadku możesz sprzedać wartość do pierwszego wydania albo sprzedać całe dzieło. I to są dwie różne rzeczy. Czyli możesz sprzedać: „Oto jest mój pierwszy Tweet” – Jack Dorsey. Ale nie sprzedał wszystkich Tweetów, nie sprzedał prawa do wypowiadania się w imieniu Jacka Dorseya. Kupił dobro cyfrowe, jakim jest pierwszy Tweet. Kupił dobro cyfrowe, jakim może być pierwszy GIF. Teraz: jeżeli przysłowiowy GIF z kotkiem na tęczy, pędzącym na tęczy, jest bardzo popularny – czy stanie się, czy stał się bardzo popularny – możesz mu przypisać wartość z tego tytułu. Albo ta wartość może być przypisana przez odbiorców, dlatego że jeżeli jest popularny, jest duża szansa, że… Przy czym, to jest jeszcze pytanie: co oznacza popularność? Bo popularność może oznaczać zaangażowanie, może oznaczać liczbę osób, które wykorzystały dane, przesłuchały itd.

B. PUCEK: A po co twoja zgoda? Bo jeżeli NFT pozwala ci na weryfikację, kto jest właścicielem tego typu treści, to pytanie jest: po co ta zgoda? Ponieważ na fali popularności tych kopii, reprodukcji, zwiększonego zaangażowania, wartość tego oryginału rośnie.

B. PUCEK: W momencie, w którym ktoś zdecyduje się na kupno twojego dobra cyfrowego.

B. PUCEK: I do tego są platformy, które mogą być podobne do domów aukcyjnych, albo nawet same domy aukcyjne. Teraz, w tej chwili część domów aukcyjnych pracuje nad swoimi platformami po to, żeby oferować tego typu dobra cyfrowe albo dobra fizyczne, które zostały zdigitalizowane, ponieważ takie rzeczy też się zaczynają pojawiać. Czyli dobro fizyczne, które zostało zdigitalizowane, zostaje też wystawione jako NFT. I tego typu praktyki też się zaczynają pojawiać.

B. PUCEK: Lub kupujesz tylko i wyłącznie zdigitalizowaną wersje, a fizyczny obraz np. jest w muzeum.

B. PUCEK: Tak.

B. PUCEK: To co mi się w tym trendzie najbardziej nie podoba, że większość osób, które licytuje tego typu aukcje, to są osoby, które są żywotnie zainteresowane we wzroście rynku NFT. Bardzo wiele z tych osób, które kupuje te dobra cyfrowe dzisiaj, w tej fazie spekulacyjnej, to są osoby, które albo masowo kolekcjonują NFT wierząc w to, że za kilka lat ich wartość będzie jeszcze wyższa…

B. PUCEK: …albo są to ludzie, którzy dzisiaj wiedząc, że napędzając tę bańkę spekulacyjną, kupując dzisiaj po wysokiej cenie, za tydzień, za miesiąc za dwa, sprzedają po jeszcze wyższej cenie. Niekoniecznie dlatego, że uważają, że te dobra cyfrowe mają jakąś niespotykaną, unikalną wartość…

B. PUCEK: Ale dlatego, że swoje zarobią, wiedząc, że swoje mogą zarobić i chcą podjąć to ryzyko. Trzeba pamiętać, że obecnie ta bańka spekulacyjna w tej części związanej z NFT istnieje. Ona nie pomaga, natomiast podobnie jak w przypadku wielu innych technologii, to jest normalny etap w rozwoju procesu technologicznego, który po prostu trzeba przejść. I sama technologia, w rozumieniu NFT, ma przed sobą bardzo, bardzo ciekawą przyszłość.

B. PUCEK: Ogromne różnice.

B. PUCEK: Pamiętaj, że większość wartości, która jest przepisana dobrom kolekcjonerskim, jest związana ze sterowaniem gustem. Czyli czy to mówimy o pośrednikach, w rozumieniu fizycznych dóbr, czy mówimy o social mediach, influencerach, w rozumieniu dóbr cyfrowych – tak naprawdę jest to też forma sterowania gustem. Media generalnie pozwalają wpływać, czy jedną z, jednym z atutów, wad mediów, jest możliwość wpływania na gusta, sterowanie tym gustem. Więc dzięki NFT można powiedzieć, że wszyscy będziemy mogli zasiąść w rzędzie na największym na świecie pokazie mody – czy też pokaże dóbr cyfrowych – i potrafić przepisywać im wartość. Dzisiaj tą wartością będzie nie tylko ten obraz, który wisi na ścianie, ale też właśnie ciekawy GIF, ciekawa książka, ciekawy audiobook, ciekawy wpis na blogu. I to będzie miejsce, w którym już dzisiaj możemy widzieć tę bańkę spekulacyjną, zdecydowanie. Ale z drugiej strony: pozwala ta technologia na to, żebyśmy byli my właścicielami treści, które wytwarzamy i potrafili przypisać im wartość.

B. PUCEK: Bo na koniec dnia twoje zaufanie do pośrednika o określonej marce na dzień dzisiejszy jest większe niż do platform krypto czy blockchainowych, które znasz. Ale w momencie, w którym tym pośrednikiem zaczyna być Christie albo NBA, twoje zdanie zaczyna się zmieniać. Ale przy czym trzeba pamiętać, że w tym przypadku pośrednikiem nie jest ten dom aukcyjny. On jest tylko i wyłącznie walidatorem idei. Natomiast to ty, dzięki technologii NFT, jesteś bezpośrednim właścicielem. Natomiast tego typu platformy udostępniają miejsce – tę platformę – do tego, żeby mógł dokonać tej transakcji, mógł dokonać tego zakupu. Natomiast sama transakcja i to, że jesteś jej właścicielem, jest de facto zapisana w blockchainie.

B. PUCEK: Jeżeli ktoś chciałby przypisać do niego wartość i zgodził się zapłacić…

B. PUCEK: Jeżeli wystawilibyśmy nasze dobro cyfrowe na jedną z tych platform, a ty chciałbyś je kupić na tej platformie – rejestrujesz się na tej platformie, logujesz, naciskasz przycisk: „Kup”, dokonujesz transakcji, w większości przypadków za pomocą portfela z kryptowalutami i zostajesz właścicielem tego dobra. Ponieważ ta transakcja i potwierdzenie własności tego dobra cyfrowego, zostaje zapisane w rejestrze blockchainowym.

B. PUCEK: Tak. Refleksja: czy NFT nie są po prostu dowodem pasji?

B. PUCEK: Jeżeli chcesz wierzyć, że dane dobro – cyfrowe czy nie, ale w tym przypadku mówimy o dobrach cyfrowych – ma wartość, to czy na koniec dnia NFT nie są po prostu dowodem na to, że to cię pasjonuje, że to cię interesuje?

B. PUCEK: Ta sztuka.

B. PUCEK: Ale zawsze w rejestrze będzie potwierdzenie, że to ty jesteś właścicielem…

B. PUCEK: …i tobie przepisano. Więc to jest też pytanie, co to znaczy w tym momencie „ukraść”.

B. PUCEK: Jeżeli w rejestrze, który jest zdecentralizowany, którego mamy wiele kopii i mamy potwierdzenie, że ty jesteś właścicielem, to pytanie jest: czy w ogóle tego typu dobro można ukraść? Czy można je skopiować? Tak. Czy można je powielić? Tak. Ale czy da się zaprzeczyć, że ty jesteś jego właścicielem? Nie.

B. PUCEK: Dziękujemy.