P. MIKUŁA: Tak jak ustaliliśmy przed nagraniem – jestem kłębkiem nerwów. Nie wiem, co wyjdzie z tej rozmowy.

P. MIKUŁA: Z sympatii do ciebie tego nie zrobiłam.

P. MIKUŁA: Tak, ono jest bardzo adekwatne, to określenie. Poza tym wulgaryzmy nie do końca są elementem języka. Bardziej mowy, komunikacji, są bardzo ściśle związane z naszymi emocjami, więc jeśli te emocje są potężne, sięgają zenitu, no to słownictwo, które znajduje się w worku z napisem „poprawna polszczyzna”, „kulturalna polszczyzna”, „norma językowa”, to to słownictwo nie wystarcza. Wtedy sięgamy po wulgaryzmy. Do tej pory sięgaliśmy po nie w sytuacji prywatnej, wśród osób najbliższych. Ale teraz mamy taki czas, kiedy no coś pękło i trzeba było wyjść na ulicę z tymi właśnie słowami na ustach. Ja to rozumiem, nie krytykuję, zastanawiałam się tylko nad… Mówić tak wprost?

P. MIKUŁA: Nad „jebać PiS”. Z tym określenie miałam kłopot, dlatego, że o ile jestem wkurwiona… Albo „wypierdalać”… Z czym się wiąże „wypierdalać”? Z tym, że ktoś będzie szybko szedł.

P. MIKUŁA: Tak albo będzie biegł, albo uda się w kierunku, do miejsca bliżej nieokreślonego np. Natomiast z „jebać PiS” jest tak, że to może nawoływać do jakiegoś zachowania agresywnego.

P. MIKUŁA: Tak, to już jest przekroczenie granicy i bardzo bym chciała, żeby coś takiego nie miało miejsca.

P. MIKUŁA: Tak, poza tym to prowokuje właśnie do agresywnych zachowań, a nie znoszę agresji, boję się agresji i bardzo chciałabym uniknąć właśnie tego typu sytuacji. Skupmy się na tym, żeby tam być, żeby krzyczeć, ale żeby nikomu nie stała się krzywda.

P. MIKUŁA: Albo pokonamy was miłością. Też jestem za tym, wczoraj opublikowałam na Instastories taki post, że ja bym bardzo chętnie przytuliła pana Jarosława, bo uważam, że nie ma go kto przytulać. A to jest duży kłopot.

P. MIKUŁA: Wyobraź sobie, że każdego dnia budzisz się w domu. OK, jest tam kot, ale kot może się wtulić albo ty możesz przytulić kota. Kot cię sam z siebie nie przytuli. No i budzisz się tak od wielu, wielu lat, sam. Nie ma tam miłości. I wydaje się, że to może wpłynąć na psychikę, i to bardzo źle.

P. MIKUŁA: Mam nadzieję, że tak. Nie wiem, czy to jest to. Przyznam szczerze, że sama nie wyszłam na ulice, bo jestem tchórzem, jeśli chodzi o takie rzeczy. I podziwiam wszystkich moich znajomych, bo to nie tylko kobiety, to też ich partnerzy, mężowie, bracia. I podziwiam ich za to, zazdroszczę im tego. Moi obserwatorzy piszą mi, że też się bali, wyszli, ale poczuli się jak nowo narodzeni. Coś z nich zeszło, jakiś ciężar. Jakieś katharsis przeżyli podczas tego strajku, więc bardzo im tego zazdroszczę i może jednak się zdecyduję, zobaczymy. Na pewno bardzo dużo ludzi jest teraz na ulicach, którzy jakiś czas temu nie wychodzili. W 2016 ten strajk był dużo mniejszy, głównie chyba na tym strajku były kobiety. Teraz już wychodzą wszyscy, i starsi, i młodsi. Widziałam też takie nagranie – wywiad z panią, no w wieku mojej mamy, może trochę młodszą. I ona mówiła w imieniu córki, no bo sama już nie będzie rodzić dzieci, ale powiedziała, że ona walczy tutaj o świat dobry dla mojej córki, nikt nie będzie wpływał na życie mojej córki, nie będzie za nią decydował. Mówiła to ze łzami w oczach, ale też właśnie z tym wkurwem. To był ten moment, kiedy pomyślałam: Nie, one tego nie przegrają, my tego nie przegramy.

P. MIKUŁA: Staram się

P. MIKUŁA: Tak. O tym też napisałam: jeżeli człowiek jest wkurwiony, to nie jest ani zdenerwowany, ani rozzłoszczony, ani poirytowany, ani nawet wkurzony. Jest wkurwiony i tyle. Tutaj za bardzo nie możemy dyskutować, filozofować, bo nie ma o czym.

P. MIKUŁA: Tak. Też wczoraj opublikowałam post na temat haseł na transparentach i one są świadectwem tego, że ludzie nawet w trudnej sytuacji nie tracą poczucia humoru, że są bardzo kreatywni. Niektóre te hasła są bardzo pomysłowe i dobrze napisane. Na przykład moja znajoma ostatnio miała napis „Panie Jarosławie, musiałam karton zabrać kotu”. Czyli to jest takie wpływanie na emocje: No masz kota, wiesz, z czym to się wiąże, a ja swojemu musiałam ten karton zabrać. Jest to takie słynne „Mniej księży, więcej księżniczek”. Mnie rozwaliło zdjęcie, które mi podesłała właśnie obserwatorka: ona poszła na strajk ze swoją córką, taką trzyletnią w wózku, i ona trzymała karton z napisem „Za kilka lat będę kobietą, nie inkubatorem”. I, kurcze, pomyślałam: No to jest dla nich. To pokolenie, to w wózkach teraz, trzyletnie, twoja Zosia, to pokolenie nam nie wybaczy, jeżeli my tego teraz nie ogarniemy. I będę zaraz płakać, kurcze, ale wiem, że tak będzie.

P. MIKUŁA: Pada. Co mogę powiedzieć, gdy zaczęłam przygodę z kanałem, to też pojawiły się takie komentarze, o których ci mówiłam.

P. MIKUŁA: Za długi łańcuch. Przecież to było w tym samym tonie. Odważyłam się nagrywać.

P. MIKUŁA: A przecież ja powinnam być w kuchni.

P. MIKUŁA: Albo opowiadać o kosmetykach, o czymś kobiecym, mówić do kobiet. A ja odważyłam się otworzyć kanał i treści zamieszczać do wszystkich. Zwracać uwagę ludziom na błędy, też mężczyznom.

P. MIKUŁA: Ja jestem bezczelna.

P. MIKUŁA: Jestem bezczelna, wychowywały mnie wilki i taki jest efekt. W głowie mi się poprzewracało i nie tylko.

P. MIKUŁA: Tak, za długi łańcuch, mówiłam ci o tym. Za długi łańcuch i wyszłam z kuchni do salonu, gdzie nagrałam pierwszy odcinek. A nawet wyszłam na zewnątrz, bo nagrałam na kampusie UW.

P. MIKUŁA: Jestem po studiach, ktoś mnie tam wpuścił. Ale przyznam szczerze, że w życiu prywatnym nie spotkałam się z dyskryminacją albo wyparłam, nie pamiętam. Kiedy o tym tak myślę, to dochodzę do wniosku, że po pierwsze, pochodzę z rodziny, w której kobiety wiodły prym. Mój tata był super inteligentny, potrafił wszystkich zbajerować, opowiadać o różnych rzeczach, ale to mama zarabiała pieniądze. Tak samo było z siostrami mamy: to one były szyją, która kręciła głową. Więc wyrosłam w takim duchu, że jestem kowalem własnego losu, idę w świat i robię to, co mam do zrobienia, na nikogo nie patrzę.

P. MIKUŁA: Poszłam na polonistykę. Co tam jest na polonistyce? Tam są wspaniałe kobiety, tam jest 200 osób, z czego 95 proc. to są kobiety. Silne, mądre, odważne, elokwentne, więc przez bardzo długi czas tkwiłam w takim środowisku bardzo kobiecym. Potem poszłam do drugiej pracy i w tej pracy również kobiety rządziły i to mężczyźni byli rozstawiani po kątach. Ale nie dlatego, że kobiety tak chciały, tylko nie radzili sobie do końca panowie. Więc akurat mam takie szczęście, że nie mam złych doświadczeń. Nie wiem, czym jest dyskryminacja ze względu na płeć. Ale życie nie polega na tym, żeby patrzeć na świat z perspektywy czubka własnego nosa i wiem, że niektóre kobiety nie mają tyle szczęścia. Są dyskryminowane, są tak samo wykwalifikowane jak koledzy, ale zarabiają mniej. Czasami w ogóle nie mają takiej szansy jak mężczyźni, którzy mają bardzo podobne życiorysy. Albo np. słyszałam historię kobiety, która jest architektem, tylko ona buduje wielkie budynki, hotele, jakieś takie olbrzymie rzeczy i nie ma posłuchu wśród panów budowlańców. Bardzo trudno jest jej się przebić jako szef.

P. MIKUŁA: No rolnicy ostatnio strajkowali.

P. MIKUŁA: No ten świat zbudowali faceci, bo taka jest prawda. I teraz już od lat wiemy, że niekorzystanie z potencjału kobiecego to błąd. Mówiła ci np. o tym Olga Koziorowska. Kojarzysz?

P. MIKUŁA: Wspaniała, mądra, cudowna osoba.

P. MIKUŁA: Ma jaja, ale ona chodzi po świecie i tłumaczy: Korzystajcie z tych zasobów.

P. MIKUŁA: OK, my się nie znamy aż tak dobrze, żebyś mógł to stwierdzić. Więc teraz jest taki etap, kiedy trzeba to przemodelować wszystko. No i to szło w dobrą stronę, ale nagle pojawiła się ta sytuacja związana z orzeczeniem Trybunału. No i tak, jakbyśmy cofnęli do średniowiecza. No i to doprowadziło nie tylko kobiety, lecz także mężczyzn na ulicę. Ja się wcale nie dziwię. Tak nie wolno robić, my w ogóle nie powinniśmy o tym teraz rozmawiać. Jestem przerażona. W tej książce jest rozdział…

P. MIKUŁA: „Piekło kobiet” – ona się otwiera, wyobraź sobie, że ona się otwiera i zobacz, o czym napisał Boy-Żeleński 90 lat temu.

P. MIKUŁA: Jakie to ma znaczenie?

P. MIKUŁA: Mój ksiądz? Ja nie ma księdza.

P. MIKUŁA: To jest bardzo grząski grunt religia. Też jest rozdział, szczerze powiedziawszy… Naprawdę na twoje wszystkie pytania odpowiedzi znajdziesz w tej książce.

P. MIKUŁA: Więc np. jest taki rozdział mówiący o tym, że… To są już moje słowa, moje przemyślenia: w Polakach jest bardzo dużo religijności, mało wiary. A to nie jest to samo.

P. MIKUŁA: Religijność to celebracja, to chodzenie do kościoła, to te różańce, majówki.

P. MIKUŁA: Modlitwa jest super, ale nie trzeba iść do kościoła, żeby się modlić. Ja np. mogę się modlić na łące, przytulona do drzewa, i tam czuję obecność Boga, a nie do końca w tych świątyniach, które są często złote i mają różne witraże, złote a skromne. Mnie ten przepych w kościołach trochę… No właśnie, co? Drażni?

P. MIKUŁA: Polską literaturę. Przepraszam, mam wrażenie, że ta rozmowa nie ma sensu, bo skaczemy strasznie z tematu na temat.

P. MIKUŁA: Zacząć tak, ale nie wiem, czy powiedzieliśmy coś sensownego.

P. MIKUŁA: Tak? No dobrze.

P. MIKUŁA: Dobrze, nie wycinaj. Jestem trochę krytyczna, bo tak ślizgamy się po powierzchni. Nie wiem, czy sięgamy zbyt głęboko, bo to, co się teraz dzieje, jest megagłębokie. A my tak biegamy.

P. MIKUŁA: Nie wiem, czy jestem na tyle kompetentna. Mam wrażenie, że coś runęło albo właśnie się rozpada.

P. MIKUŁA: Na przykład obejrzałam taki film, w którym ksiądz starał się rozmawiać, nie wiem. Stał ksiądz, naprzeciwko grupa młodych dziewcząt i one krzyczały mu w twarz „Wypierdalaj”, „Wracaj do kościoła”. I powiem szczerze, że to był taki moment, kiedy zdałam sobie sprawę z tego, że coś właśnie padło, coś się rozpadło i coś zniknęło. I jeżeli giną takie fundamenty, rozsypują się fundamenty, jeśli rozsypują się takie fundamenty, to powstanie coś nowego. To może być lepsze albo gorsze. I trochę się tego przestraszyłam, że nie wiem, co przyjdzie. Ja nie miałabym odwagi, one miały 15, 16, może 17 lat i krzyczały mu w twarz. Prawdopodobnie ten ksiądz wcześniej pokazywał fucki jakimś ludziom, więc nie wiem, czy mogę powiedzieć, że sobie zasłużył, ale zachował się też agresywnie. Stąd pewnie reakcja tych dziewczynek. Ale to był ksiądz. Ja nie wiem ,co musiałby mi zrobić ksiądz, żebym mu krzyknęła w twarz „Wypierdalaj” albo „Wracaj do kościoła”. I z jednej strony ja mam dużo nadziei w związku z tym w sobie, że coś będzie jednak lepszego zbudowanego na tym.

P. MIKUŁA: Tak, nikt o nas nie dba w zasadzie. Musimy zadbać o siebie sami.

P. MIKUŁA: Oj tak, pomagamy sobie wzajemnie, bo ja piszę o swoich lękach, że boję się iść na ulicę, jakaś część serca się rwie, większa część się boi. Kiedy ja o swoich lękach powiedziałam, to to sprowokowało innych do przyznania się przed znajomymi, przede mną też: Hej, ja też się boję, jak to dobrze, że o tym napisałaś, bo to mnie uwolniło, już się nie biczuję, już wiem, że to jest normalne.

P. MIKUŁA: Z tego też powodu chyba tu przyszłam. Czy ja mogę przyjść, ktoś tego wysłucha, ktoś to odtworzy i może właśnie zmieni poglądy np. albo dostrzeże w tym strajku coś więcej. Może się przyłączy, może jakiś rodzic, bo też napisał do mnie pewien chłopiec: „Paulina, jak to jest z twoimi rodzicami? bo u mnie jest problem, są za partią rządzącą, są zaślepieni, ciągle oglądają jedną telewizję, chodzą do kościoła, słuchają jednego przekazu, nie jestem w stanie do nich dotrzeć. Ja się denerwuje”. Więc mówiłam mu: Spokój, tylko spokój cię uratuje. Tłumaczenie, nie atakowanie, nie krytykowanie, pokaż im kanał Langusta na Palmie, ojca Szustaka. Taki dominikanin, świetne rzeczy mówi. Nie wiem, czy on jest w stanie mnie nawrócić, to jest rzecz drugorzędna. Ale moi bliscy zaczęli oglądać ojca Szustaka i trochę zaczynają inaczej patrzeć na siebie, na religię, na kościół. Już tak nie sprawia im frajdy chodzenie do kościoła, bo się trochę nudzą. I widzą, że można poprowadzić mszę inaczej, że można mówić do ludzi inaczej, można mówić do ludzi z poziomu właśnie tych ludzi, a nie – stojąc na piedestale.

P. MIKUŁA: Ważne jest też to, że my możemy w ten sposób się wspierać i podpowiadać sobie różne rzeczy.

P. MIKUŁA: Wiedziałam, że Boy-Żeleński pisał o kobietach i bardzo walczył o ich dobro, więc sięgnęłam do jego tekstu. Już tyle lat temu była o tym samym mowa, a my dalej to wałkujemy. I potem przeczytałeś fragment Boya, ale potem jest mój felieton i ja w tym felietonie przytaczam słowa babci mojego partnera, która była położną. Która opowiadała, jak w latach 70., z tego co pamiętam, tłumaczyła mężczyznom, że muszą się myć, gdy idą spać i chcą uprawiać seks ze swoimi żonami. Bo jeżeli się nie umyją, to oni ten brud tłoczą kobietom i potem kobieta ma infekcję, a ci mężczyźni mówili: Nie, myć to niech się myją kobiety, my nie jesteśmy od mycia. Gdy dała babcia, pani Urszula, którą pozdrawiam, tabletkę dopochwową pacjentce, to ona zapytała, czy to się musi tak pienić, bo ona ją zjadła. Pacjentki nie wiedziały, czy pochwa to tam, gdzie siku, czy tam, gdzie kupa. Czasami zdarzały się pacjentki, które przychodziły do porodu i zamiast na porodówkę trafiały do wanny, bo były tak brudne. I to były lata 70., i nie jestem przekonana, czy zrobiliśmy wszystko, żeby to się zmieniło.

P. MIKUŁA: Właśnie mam wrażenie, że teraz jesteśmy w takim miejscu, w którym możemy się cofnąć i możemy zmarnować to, co już sobie wypracowaliśmy, więc po to jest rozdział, żeby powiedzieć ludziom: Zatrzymajmy się teraz i ogarnijmy się, bo jeżeli nie będziemy walczyć o edukację, właśnie o uświadamianie, o świadome planowanie rodziny, o dobro kobiety, o zdrowie kobiety, o to, żeby mężczyźni wiedzieli, co i jak, to… No właśnie: nie wiem co, ale nic dobrego.

P. MIKUŁA: Ja nie wiem, czy ona ma wsparcie facetów. Ona ma oficjalnie wsparcie facetów.

P. MIKUŁA: Antykoncepcja też może być zakazana za chwilę. Nie możemy do tego dopuścić. Uważam, że też pani Kaja Godek jest głęboko skrzywdzona i nieszczęścia tego świata biorą się z krzywdy ludzkiej, i to jest kolejny tego dowód. Być może w związku z tym, że jej dziecko jest chore, ona nie chce być w tym sama. Przecież wiadomo, że nieszczęście lepiej dzielić, bo wtedy jakoś łatwiej żyć. Może jej chodzi o to, żeby więcej ludzi miało chore dzieci, to jej będzie łatwiej żyć ze świadomością, że ona takie ma.

P. MIKUŁA: Jest, ale chciałabym, żeby ktoś – słuchając nas – teraz też o tym w ten sposób pomyślał i zdystansował do tego, co mówi pani Kaja Godek.

P. MIKUŁA: Ja nie mam siły na to. Nie wiem, co mam ci powiedzieć, co mam ci opowiedzieć na to, bo to jest koszmar.

P. MIKUŁA: Też mam w głowie to, co pisałam w tej książce. Wiem, że to jest głupie, bo to wychodzi tak, że cały czas ją lokuję, ale..

P. MIKUŁA: Spal ją. To jest podróż po literaturze, przeróżnej.

P. MIKUŁA: Moje ulubione, ulubione moich znajomych, przypadkowe, nie było klucza. Po prostu.

P. MIKUŁA: Bo wiedziałam o kobietach, tak.

P. MIKUŁA: To był też taki trochę żartowniś. Uważam, że bym się z nim zakumplowała, więc chciałam, żeby jego tekst pojawił się w tej książce.

P. MIKUŁA: Zawodowo?

P. MIKUŁA: Bo to taki żargon jest młodzieżowy – „robić w czymś”.

P. MIKUŁA: No już 7 lat zawodowo.

P. MIKUŁA: Z zawodu jestem autorem tekstów medialnych.

P. MIKUŁA: Otwierając kanał na YouTube’ie tworzę teksty medialne. Dobrze powiedziałam?

P. MIKUŁA: Nie, nie.

P. MIKUŁA: Studiowałam polonistykę.

P. MIKUŁA: Skończyłam.

P. MIKUŁA: Ale wybrałam specjalizację medialną, ta specjalizacja przygotowała mnie do pracy w mediach, więc zdobyłam tytuł autora tekstów medialnych. Studia przygotowywały mnie do pracy w mediach, czyli do prowadzenia też kanału na YouTube’ie, do pracy przed kamerą. Gdybym pracowała w szkole, to mogłabym stwierdzić, że trafiłam tu przypadkiem, ponieważ nie mam kompetencji. Ale tak, mam kompetencje wystarczające do tego, żeby prowadzić kanał.

P. MIKUŁA: Przynajmniej na papierze mam. Też kiedyś – pamiętam – dostałam taki komentarz: Nie pracujesz w szkole, to oddaj pieniądze ze studia. Wtedy musiałam tłumaczyć koledze: No przykro mi bardzo.

P. MIKUŁA: Tak. To trochę tak, jakby lekarzowi powiedzieć: Nie jesteś ginekologiem, to oddaj pieniądze ze studia. A on jest kardiologiem.

P. MIKUŁA: Wydawnictwo za mnie pisało.

P. MIKUŁA: Ja sama nie, wydawnictwo.

P. MIKUŁA: Youtuberka, od 7 lat prowadzi kanał o języku polskim pt. „Mówiąc Inaczej”, w 2016 roku wydała pierwszą książkę – poradnik językowy o tym samym tytule „Mówiąc inaczej”. W roku 2020, nieszczęsnym, dziwnym, przerażającym wydała drugą książkę o literaturze pt. „Literatoura”, bardziej „tOUra”.

P. MIKUŁA: Trochę tak. Brzmi infantylnie, zabawnie.

P. MIKUŁA: Teraz już chyba nie. Coraz więcej pracowników telewizji otwiera kanały. Świetnie sobie radzą i to jest też taki moment chyba, w którym bardzo dużo ludzi zdało sobie sprawę z tego, że bycie youtuberem to jest poważna sprawa. To jest wielka odpowiedzialność. To jest ogrom pracy, a nie heheszki. Więc teraz z dumą mówię, że jestem youtuberką, tym bardziej że jestem nią od 7 lat i prowadzę kanał o języku polskim, come on! Że tak powiem po polsku.

P. MIKUŁA: O języku polskim. Ale w sposób inny. Dlatego „Mówiąc Inaczej”. Inaczej prowadzę niż mogłoby się wydawać.

P. MIKUŁA: Miałeś taką minę, że nie byłam pewna.

P. MIKUŁA: Oj tak, zaczynałam nagrywać i myślałam, że będę opowiadać tylko o polszczyźnie wzorcowej, tej pięknej, kwiecistej, jak jest poprawnie w sytuacji oficjalnej. Okazało się, że Polaków to nie interesuje. Oni chcą wiedzieć, jak mówić poprawnie na co dzień, czyli polszczyzna potoczna ich najbardziej interesuje.

P. MIKUŁA: Polszczyzna, ta bardzo, bardzo wzorcowa, jest trochę sztywna.

P. MIKUŁA: Małżonka może być czyjaś, ty masz żonę. Małżonka może być kolegi.

P. MIKUŁA: O, widzisz?

P. MIKUŁA: Małżonka brzmi dumniej. Tak, no np. ludzi interesuje, skąd się wzięło słowo „dupa”.

P. MIKUŁA: Albo „srać”, „gówno” – to ludzi interesuje. A nie tam, jak pięknie wypaść na egzaminie. O to mi chodzi, że tutaj zaszła we mnie jakaś zmiana. Po studiach też uważałam, że każdy powinien dbać o język polski, każdy powinien mieć dużą świadomość językową, mówić pięknie, dbać o język polski. Kanał mi pokazał, że nie każdy, bo gdyby każdy tak samo kochał język polski jak ja, to każdy by poszedł na polonistykę. Są ludzie, którzy są bardziej techniczni, ściśli, skupieni na czym innym i – no niestety – nie są w stanie opanować wszystkich zasad językowych, bo ich jest za dużo i mogą popełniać błędy, i mnie nic do tego. Ja mogę opowiadać, jak jest poprawnie. Oni sobie albo z tego skorzystają, albo nie, ale nie są w stanie mówić perfekcyjnie, bo ja nie jestem w stanie mówić perfekcyjnie. Im dłużej żyję, tym silniej to wiem. Im dłużej żyję, tym mam poczucie, że mniej wiem. Boże, jeszcze raz…

P. MIKUŁA: Nie nadaję się. Im dłużej żyję, tym silniejsze mam poczucie, że bardzo mało wiem.

P. MIKUŁA: Z moją mową jest tak, że to wszystko zależy od dnia. Mam dobry dzień, mówię: Leć, otwieram buzię i jedzie, jak to kiedyś ktoś powiedział.

P. MIKUŁA: Teraz z racji tego, że od kilku dni jestem zestresowana, boli mnie brzuch, źle śpię, nie mówię dobrze. Zdaję sobie z tego sprawę, ale to jest ludzkie, nie jestem człowiekiem, nie jestem robotem.

P. MIKUŁA: Różnie. Czasami było tak, że czekałam na wenę, a czasami było tak, że się zmuszałam do pisania, bo inaczej nie zrobiłabym się z pisaniem.

P. MIKUŁA: Nie, to raczej był taki deadline: do końca lipca musi być i trzeba było czytać. Opisałam tutaj też książki, których nie znałam, więc np. w jeden dzień musiałam przeczytać jedną powieść.

P. MIKUŁA: No właśnie nie wybierałam tych krótszych. Czasami taką cegłę miałam.

P. MIKUŁA: Akurat „Transatlantyk” czytałam w liceum, więc nie musiałam czytać.

P. MIKUŁA: Cicho. Gombrowicz też jest mocny, bo tam jest taki monolog…

P. MIKUŁA: „Rejwach” wspaniała książka, polecam państwu.

P. MIKUŁA: Wymieszałam. Są też teksty piosenek, które wydały mi się ważne, które są bliskie mojemu sercu, który np. nie rozumiem i napisałam, że ja nie rozumiem, że ja nie wiem, o co chodzi w tym tekście. Dostała wiadomość od dziewczyny, w której napisała mi: Jak ja ci dziękuję, że ty to napisałaś wprost, że „ja tego nie rozumiem”, bo ja też nie rozumiałam.

P. MIKUŁA: Ja to właśnie teraz odkręcam.

P. MIKUŁA: Tłumaczę, że to nieważne, co miał na myśli, że to jest nieważne z perspektywy historycznej. Ale jeżeli chodzi o twoje emocje i twoje przeżywanie. Ty możesz to zupełnie inaczej czytać, możesz się skupić na zupełnie innym fragmencie tej książki i to też będzie OK, bo to jest twoja przygoda z tą książką.

P. MIKUŁA: Zda maturę, ale ta książka raczej będzie uzupełnieniem i raczej przygotowaniem do przygotowań do matury, dlatego że ona pokazuje tych pisarzy, poetów z zupełnie innej perspektywy. Starałam się trochę ocieplić ich wizerunek, zrzucić ich z piedestału. Pokazywałam ich jak normalnych, zwykłych ludzi z problemami. Orzeszkowa- nieszczęśliwa kobieta, która została odrzucona przez mężczyznę i serce jej pękło, i nie wiedziała, co ze sobą zrobić. Czy z czymś takim nam się kojarzy Orzeszkowa? Przecież to była silna… Opisy przyrody w „Nad Niemnem”

P. MIKUŁA: No ja porównałam w swojej książce Orzeszkową do Lady Gagi.

P. MIKUŁA: To jest o Polsce.

P. MIKUŁA: No mnie zmroziło, gdy przeczytałam ten fragment, bo w liceum w ogóle go nie wychwyciłam, nie zrozumiałam, nie wiem, może byłam za młoda, za głupia. Teraz włosy mi stanęły dęba, bo… Tak się mówi?

P. MIKUŁA: Miałam ciarki, dlatego że no „Transatlantyk” jest o tym, czy na pewno warto poświęcać jednostkę, życie młodych ludzi dla kraju, który zdycha, zdycha i zdechnąć nie może. Cały czas my walczymy o tę wolność, niepodległość. Cały czas Polska ma problemy i to jest niekończąca się historia. I czy warto? Czy naprawdę naród, kraj jest ważniejszy od życia konkretnego człowieka?

P. MIKUŁA: Świat się zmienił, wszystko się zmieniło, więc zmienił się język, zmieniła się ekspresja, sposób wyrażania, nawet zdenerwowania. No cóż, ja mam tylko żal, że my cały czas sobie to robimy.

P. MIKUŁA: My też musimy popracować na edukacją. Wiem, że to jest taki banał, ale to jest prawda. Bo na lekcjach WOS-u moi koledzy się nudzili, podejrzewam. Padały różne sformułowania: „społeczeństwo obywatelskie”, „trójpodział władzy”, „opinia publiczna”…

P. MIKUŁA: No tak, ale wtedy my tego słuchaliśmy, mówiliśmy: Ble.

P. MIKUŁA: Tylko, że to jest najważniejsza część naszego życia. Właśnie to: trójpodział władzy, równouprawnienie, społeczeństwo obywatelskie.Norwid napisał: Naród z nas piękny, ale społeczeństwo żadne. Tak jest.

P. MIKUŁA: Musimy zbudować społeczeństwo. Wiesz, gdzie widać jak marnym społeczeństwem jesteśmy? Napisałam o tym w książce: na drogach.

P. MIKUŁA: Gdybyśmy byli dojrzałym społeczeństwem, to widząc znak „obszar zabudowany” jechalibyśmy 50.

P. MIKUŁA: Ja jeżdżę zgodnie z przepisami. Cały czas kierowcy dużych pojazdów chcą mnie zrzucić, strącić w przepaść. Ale ja się nie dam strącić w przepaść, ja mam lęk wysokości.

P. MIKUŁA: Współczuję.

P. MIKUŁA: Ja bym to przeżywała, dlatego współczuję. To jest nie na moje nerwy, dlatego też nie mam dzieci.

P. MIKUŁA: Dlatego musimy zadbać o edukację. Nie wiem, jak to zrobić, nie mam pojęcia wiem.

P. MIKUŁA: No staram się. Są wspaniali nauczyciele. Mam znajomą, która „Nad Niemnem” porównuje do reklamy. Mogę powiedzieć markę?

P. MIKUŁA: Old Spice, bo jej się Janek kojarzy z tym panem na koniu, który jedzie w tej reklamie.

P. MIKUŁA: Tak. Np. „Lalka”: gdybym była nauczycielką i opowiadała, omawiała „Lalkę”… Gdybym była nauczycielką i omawiała „Lalkę”, to weszłabym do sali i powiedziała: Hej, powiedzcie mi, dlaczego według was Iza Łęcka nie miałaby szans na Tinderze, a dlaczego relacja Izy i Wokulskiego jest tak memiczna waszym zdaniem?

P. MIKUŁA: Dlatego, że miałaby taki opis: „Gardzę ludźmi pracy. Jeżeli jesteś biedny, to nie podchodź. Skóra fura i komóra tylko mnie interesuje.”

P. MIKUŁA: Nie pamiętam jak tam jest, nie wiem do końca, ale uważam, że nie miałaby dużo matchy. Matchy?

P. MIKUŁA: Nie zmatchowałaby się z wieloma.

P. MIKUŁA: No nie wiem, być może. No była taką blacharą, no co tu dużo mówić. Dzisiaj byłaby blacharą Iza Łęcka, gdyby żyła dziś. I tak trzeba z młodymi ludźmi o tym rozmawiać.

P. MIKUŁA: A na przykład Stanisław? To jest bardzo ważna rzecz, bo my omawiając ten wątek skupiamy się na tym, że Iza była niewdzięczna, bo go nie chciała, mamiła. To prawda. Iza była suką i – trzeba to powiedzieć wprost – wywłoką. Ale Staszek był lekko creeperowaty. On był stalkerem, on wiedział, kiedy Iza idzie na spacer do Łazienek Królewskich, on wiedział, jakie ona ma plany, on kupił kamienicę jej ojca.

P. MIKUŁA: On był stalkerem, to było niebezpieczne. Na miejscu Izy, czułabym się zagrożona i chyba zgłosiłabym to na policję. Tak że z dwóch stron przekraczali granice i o tym trzeba mówić, bo zobacz, jaki to jest wzór dla młodych ludzi, jak nie postępować, jak nie budować związków, jak nie traktować drugiego człowieka.

P. MIKUŁA: No o braku związku.

P. MIKUŁA: Akurat „Lalka” ma tyle wątków, że głowa mała i trzeba ją omawiać bardzo, bardzo długo. Ale uważam, że ten wątek Stanisława i Izabeli trzeba omawiać właśnie tak. Trzeba sprowadzać do współczesnych realiów.
[00:05:00] REDAKTOR J. KUŹNIAR: Tylko zobacz: bo wydaje mi się, to, czego dotykamy, to jest też używanie dzisiaj w szkole, w różnych miejscach, złych narzędzi w innym czasie. Teraz masz inne zupełnie pokolenie, ale w twoje państwo uznało, że ten projekt… Zobacz, mamy nowego ministra edukacji.

P. MIKUŁA: Wisława Szymborska prawdopodobnie powiedziała, że lektury to są książki dla dorosłych, które muszą czytać dzieci. Taka jest prawda, moim zdaniem, gdyby Mickiewicz wiedział, że jego niektóre dzieła będą czytać takie małe dzieci, to by za głowę się łapał. On by nie wierzył w to, co w ogóle się dzieje. Tak samo Gombrowicz. Więc trzeba znaleźć złoty środek, tym złotym środkiem jest język i porównanie tych książek do realiów współczesnych, do realiów młodego człowieka. Wtedy on coś zrozumie, wychwyci.

P. MIKUŁA: Dobrze, teraz już się rozkręciłam. Już idziemy lepiej, to początek możesz wyrzucić.

P. MIKUŁA: Ale tam byłam cała w emocjach.

P. MIKUŁA: Mnie to boli, że my mamy właśnie wzorce. Mamy tę Finlandię, mamy różne szkoły, Montessori, Baltona, chyba tak to się nazywa. Wiemy już, jak to robić lepiej. Dlaczego tego nie robimy w szkole państwowej?

P. MIKUŁA: Ja wiem, ale mnie chodzi o wzorce.

P. MIKUŁA: Ja to rozumiem, tylko prosta rzecz…

P. MIKUŁA: Na YouTube’ie jest taki występ podczas konferencji TEDx Angeliki Talagi. Wspaniały film czy też wystąpienie wspaniałe. I ona mówi o tym, że dzieci uczą się w szkole czytać, dostają czytankę, że jest tatarak, tatarak mokry, Marek mokry, tata mokry, Marek i tata mam tatarak itd. Przecież to jest straszne. A wystarczy napisać na tablicy w klasie, że w tej sali ukryto skarb. Żeby go znaleźć musisz to, to, to i to. Pani Angelika powiedziała, że nawet jak dziecko nie umie czytać, to to przeczyta. Prosta rzecz, banalna rzecz. Dlaczego tego nie możemy zmienić?

P. MIKUŁA: Ale można tę czytankę zmienić z tego tataraku.

P. MIKUŁA: Skarb. To jest proste słowo.

P. MIKUŁA: Niby po polsku, ale nie do końca?

P. MIKUŁA: Ale czyli dobrze było to napisane, tak?

P. MIKUŁA: A, bo myślałam, że właśnie nie.

P. MIKUŁA: To dobrze, czyli się da, czyli można.

P. MIKUŁA: A, super. Bardzo fajny.

P. MIKUŁA: Chyba to był on. Bo napisałam o pypciach na języku Michała Rusinka.

P. MIKUŁA: I opowiadał właśnie, jak pan Kasdepke pojechał na Kaszuby i tam miał spotkanie w jakiejś bibliotece. Pani, która to koordynowała powiedziała, było jeszcze trochę czasu do tego spotkania, zapytała: Czy chce pan zobaczyć moją cipkę?.

P. MIKUŁA: On powiedział: Nie, nie, dziękuję. „Ale proszę pojechać, ja mieszkam niedaleko, pokażę panu cipkę, mój mąż się cieszy.” I on tak nie chciał się sfrajerzyć, więc powiedział: No dobrze. Po kaszubsku „cipka” to „kura”. Kurka mała. Kurkę pokazała.

P. MIKUŁA: Ale wspaniała książka. Czytałam i się śmiałam.

P. MIKUŁA: Nie, o Rusinku akurat. W tej książce jest o Rusinku, więc można się śmiać.

P. MIKUŁA: Nieprawda, zrobiłabym to.

P. MIKUŁA: Z przyjemnością.

P. MIKUŁA: Z przyjemnością tu przyszłam. Ponieważ choć uważam, że Jarosław jest szalony, czasami dziwny, mówi szybko, dużo, czasami niepotrzebnie, to szanuję go jako człowieka i jako dziennikarza. Także spotkanie z nim to zawsze ogromna przyjemność i też wyzwanie intelektualne. Ja zawsze chętnie się z tym wyzwaniem zmierzę.

P. MIKUŁA: Były takie wywiady, kiedy zastanawiałam się, o co ci chodzi i po co ty tu, po co. Zapędziłeś się. Kiedyś był taki wywiad z panem Biedroniem, tak krzyczałeś na niego. Oglądałam cię i mówię: Jarek, cicho, przestań!

P. MIKUŁA: No jestem rozczarowana, to prawda.