Perlage Stories. Andrzej Szpilman

A. SZPILMAN: No to był właśnie cel tej aukcji. Nie chodziło wcale nawet o pieniądze, tylko o pewne zmierzenie, jak ważny jest ojciec w świecie i jego zasługi jako artysta. Bo ten fortepian, Steinway, nie został sprzedany za tę sumę, bo jest Steinwayem, tylko że należał do ojca. Zresztą, zdarzały się sytuacje… Mama chciała kiedyś pójść na koncert takiego pianisty Lang Lang. Nie mogła dostać biletów, bo za późno się zdecydowała, dzwoniła do Filharmonii – nie było żadnych wolnych miejsc. A nagle, o godzinie 9:00 rano telefon: „Dzień dobry, jestem z kierownictwa Filharmonii Narodowej. Właśnie jestem na lotnisku, odebrałem pana Lang Lang, który bardzo by chciał zobaczyć fortepian. Czy to byłoby możliwe?”. Mama zaprosiła ich od razu, bo to w drodze z lotniska do hotelu akurat to było – przy Fortach Mokotowskich mama mieszkała – więc Lang Lang przyjechał postukać w fortepian. Było to dla niego ważne. Zresztą wieczorem miała pół urzędu dla swoich przyjaciół wolne. Ale więcej było takich zdarzeń. Dina Joffe w swoim czasie obok Zimmermana wygrała Konkurs Chopinowski, chciała pograć na tym fortepianie. Jest wielu pianistów, to jest dla nich emocjonalnie ważny instrument. Zauważyłem, że dla pianistów świata ten film ma wyjątkowe znaczenie. Ten film nie jest… Oczywiście, że jest o tym, co spotkało Polskę, Polaków, Warszawę, warszawiaków pod okupacją niemiecką. Ale jest też filmem o sile sztuki, o mocy. Ojciec przeżył nie tylko dlatego, że grał przed Niemcem, bo on by i tak mu nic nie zrobił. To był człowiek, który w tym czasie miał inne poglądy już, uratował wielu innych ludzi, którzy nie byli muzykami. Ale ojcu muzyka pomogła przetrwać tak potworny czas, który był psychicznie w samotności, w normalnych warunkach nie do wytrzymania.

A. SZPILMAN: Ja miałem bliski kontakt z Marcelim Reich-Ranickim, który był również w getcie, był tam krytykiem muzycznym, był prawą ręką Czerniakowa. Jemu dyktowano wielki rozkaz o deportacji i likwidacji getta, i on zawsze mówił: „Niech pan pamięta, nie zapominajcie o sztuce w getcie”. To było niebywałe. Ta misja, Orkiestra Symfoniczna Pullmana, tam istniał big-band, tam istniały kabarety, kawiarnie. Ludzie w ten sposób udowodnili, że nie są robactwem, jakby to chcieli zaprezentować Niemcy. Tam było życie intelektualne. Nie chodziło też o pieniądze, chodziło o to, że w tych ostatnich… Tych ostatnich nawet chwilach życia chodziło o godność ludzką.